Πέμπτη 20 Οκτωβρίου 2011

Χρονολογικός πίνακας γεγονότων. Η εγκατάλειψη της Ανατολικής Θράκης τον Οκτώβριο του 1922




Χρονολογικός πίνακας γεγονότων. Οι ημερομηνίες είναι στο παλιό  Γρηγοριανό ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ελλάδα. Το νέο Ιουλιανό ημερολόγιο, το οποίο ίσχυε τότε στην Ευρώπη προκύπτει με την πρόσθεση 13 ημερών. Το Ιουλιανό ημερολόγιο εφαρμόσθηκε στην Ελλάδα το 1923.


13.08.1922
Τουρκική επίθεση στο Αφιόν Καραχισάρ
14.08.1922
Διάσπαση του ελληνικού μετώπου στο Αφιόν Καραχισάρ
21.08.1922
Διάταγμα αποστράτευσης των προ του 1918 κλάσεων του Ελληνικού Στρατού
27.08.1922
Είσοδος των Τούρκων στη Σμύρνη
29.08.1922
Οι Άγγλοι αρχίζουν να οχυρώνουν το Τσανάκ Καλέ και να συγκεντρώνουν δυνάμεις
31.08.1922
Ο Κεμάλ στη Σμύρνη. Δήλωσή του ότι μόνο η παραχώρηση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία θα απέτρεπε τη σύγκρουσή του με τους Συμμάχους
02.09.1922
Το αγγλικό υπουργικό συμβούλιο αποφασίζει να αντιμετωπίσει ένοπλα απόπειρα παραβίασης της ουδέτερης ζώνης στο Τσανάκ Καλέ από τους Τούρκους
02.09.1922
Έκκληση των Άγγλων προς τις αποικίες για στρατιωτική ενίσχυση κατά της Τουρκίας
03.09.1922
Άρνηση των αποικιών, εκτός της Νέας Ζηλανδίας, για αποστολή στρατευμάτων στα Δαρδανέλλια.
03.09.1922
Ανακοίνωση της αγγλικής κυβέρνησης ότι θα αντιμετωπισθεί με πόλεμο η παραβίαση της ουδέτερης ζώνης από την Τουρκία
03.09.1922
Άφιξη του Πλαστήρα στη Χίο. Αμέσως αρχίζει την προετοιμασία κινήματος
04.09.1922
Αποχώρηση των γαλλικών και ιταλικών στρατευμάτων από το Τσανάκ Καλέ
05.09.1922
Τουρκικά στρατεύματα εισέρχονται στην ουδέτερη ζώνη στην περιοχή του Τσανάκ Καλέ. Αμφότεροι Τούρκοι και Άγγλοι δεν ανοίγουν πυρ
06.09.1922
Οι τελευταίοι Έλληνες στρατιώτες αποχωρούν από τη Μικρά Ασία
06.09.1922
Άφιξη του Λόρδου Κώρζον στο Παρίσι. Αγγλογαλλική ρήξη
07.09.1922
Αποχώρηση των γαλλικών και ιταλικών στρατευμάτων από το Τσανάκ Καλέ
09.09.1922
Συμφωνία των Συμμάχων στο Παρίσι για εκχώρηση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία (συζητήσεις Πουανκαρέ και Λόρδου Κώρζον)
10.09.1922
Οι τρεις δυνάμεις ζητούν με κοινή ανακοίνωσή τους προς την Τουρκία τη συμμετοχή της σε Διάσκεψη Ειρήνης με αντάλλαγμα την απόδοση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία
11.09.1922
Έκρηξη επαναστατικού κινήματος Πλαστήρα-Γονατά στη Χίο και στη Μυτιλήνη. Στόχος του η ανατροπή του Κωνσταντίνου και η σωτηρία της Ανατολικής Θράκης. Το σύνθημα είναι «Ελλάς-Σωτηρία»
12.09.1922
Επιβίβαση σε πλοία των επαναστατικών στρατευμάτων της Χίου και της Μυτιλήνης με προορισμό την Αττική
12.09.1922
Η Κυβέρνηση Τριανταφυλλάκου αποδέχεται την παράδοση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία
14.09.1922
Ο Βενιζέλος αναλαμβάνει την εκπροσώπηση του επαναστατικού καθεστώτος στο εξωτερικό
15.09.1922
Είσοδος των επαναστατικών στρατευμάτων στην Αθήνα
15.09.1922
Ο Κωνσταντίνος παραιτείται
16.09.1922
Τελεσίγραφο των Άγγλων προς τους Τούρκους στο Τσανάκ Καλέ. Το τελεσίγραφο δεν επιδίδεται στους Τούρκους από τον στρατηγό Χάριγκτον
17.09.1922
Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος φεύγει από την Ελλάδα
18.09.1922
Συμφωνείται μεταξύ Συμμάχων και Τούρκων  Διάσκεψη Ανακωχής που θα διεξαχθεί στα Μουδανιά
19.09.1922
Θυελλώδης συζήτηση Βενιζέλου-Λόρδου Κώρζον στο Παρίσι
20.09.1922
Αρχίζει η Διάσκεψη των Μουδανιών
20.09.1922
Τηλεγράφημα του Βενιζέλου προς την Επανάσταση για την αποχώρηση από την Ανατολική Θράκη
21.09.1922
Ο Πλαστήρας στη Θράκη. Αποτυγχάνει να συναντηθεί με τον Κεμάλ
21.09.1922
Άφιξη της ελληνικής αντιπροσωπίας στα Μουδανιά
22.09.1922
Ο Βενιζέλος δηλώνει στον Λόρδο Κώρζον ότι η Ελλάδα θα αποχωρήσει από την Ανατολική Θράκη
23.09.1922
Αποχώρηση του Πλαστήρα από τα Μουδανιά
24.09.1922
Η Ελληνική Κυβέρνηση αποδέχεται την παράδοση της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία
25.09.1922
Η Ελληνική Κυβέρνηση εξουσιοδοτεί τον Έλληνα Αρμοστή στην Κωνσταντινούπολη να υπογράψει τη Συνθήκη Ανακωχής των Μουδανιών
28.09.1922
Υπογραφή της Συνθήκης των Μουδανιών. Αποχώρηση Έλληνα αντιπρόσωπου
30.09.1922
Ο Στρατηγός Νίδερ εκδίδει διαταγές για την αποχώρηση των Ελλήνων από την Ανατολή Θράκη
30.09.1922
Σύσκεψη του υπουργικού συμβουλίου στην Αθήνα και αποδοχή της εκχώρησης της Ανατολικής Θράκης στην Τουρκία
02.10.1922
Αρχίζει η εγκατάλειψη της Ανατολικής Θράκης από τους Έλληνες
06.10.1922
Παραίτηση της Κυβέρνησης Λόυδ Τζωρτζ
20.10.1922
Συμπλήρωση της εγκατάλειψης της Ανατολικής Θράκης από τους Έλληνες
11.11.1922
Αρχίζει η αποχώρηση των Ελλήνων από τη Θρακική Χερσόνησο
15.11.1922
Παράδοση της Ανατολικής Θράκης στους Τούρκους

Τετάρτη 19 Οκτωβρίου 2011

Απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης.

H σημαία που δώρησε η κοινότητα των Σαράντα Εκκλησιών στον στρατηγό Κωνσταντίνο Μαζαράκη-Αινιάνα (Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα)  
Τελετή ορκωμοσίας  των νεοσυλλέκτων κληρωτών στην πλατεία των Σαράντα Εκκλησιών. Τέλη Αυγούστου 1920.
Τελετή κατά την είσοδο της Μαραρχίας Ξάνθης στις Σαράντα Εκκλησίες στις 14 Ιουλίου 1920.
Ο στρατηγός Αλέξανδρος Μαζαράκης-Αινιάν εν μέσω της Μαντολινάτας του Παρθεναγωγείου "Τα Θεοδωρίδεια" στη Ραιδεστό τον Ιουλίο του 1920.
Μοίρα του Αγγλικού Στόλου και ελληνικά πλοία ετοιμάζονται να αποβιβάσουν τη Μεραρχία Σμύρνης στην ακτή της Ραιδεστού την 7η Ιουλίου 1920.

Η υποδοχή τους ελληνικού στρατούς στις Σαράντα Εκκλησιές τον Ιούλιο του 1920. Είναι η Μεραρχία Ξάνθης με διοικητή τον στρατηγό Κωνσταντίνο Μαζαράκη-Αινιάνα.
Τον Ιούλιο του 1920 η διάσκεψη Ειρήνης στις Βερσαλλίες έδωσε εντολή στην ελληνική κυβέρνηση να καταλάβει στρατιωτικά την Ανατολή Θράκη. Στη φωτογραφία ο στρατηγός Κωνσταντίνος Μαζαράκη-Αινιάν, διοικητής της Μεραρχίας Ξάνθης παραλαμβάνει τη σημαία από μέλη της κοινότητας των Σαράντα Εκκλησιών.

Τρίτη 18 Οκτωβρίου 2011

Μικρασιατική Καταστροφή.

Μονάδες του Γ΄ Σώματος Στρατού αποβιβάζονται στην προβλήτα της Ραιδεστού τις πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου 1922.
Αποβίβαση μονάδων του Γ΄ Σώματος Στρατού στη Ραιδεστό, πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου 1922.
Μία ακόμη φωτογραφία από την αποβίβαση του Γ΄Σώματος Στρατού στη Ραιδεστό.
΅Συνοστισμός στρατού και προσφύγων της Βιθυνίας στην παραλία της Ραιδεστού.
Ἀποβίβαση τμημάτων τοῦ Γ´ Σώματος Στρατοῦ στή Ραιδεστό στίς 5.9.1922. μετά τήν ἧττα τοῦ Α´ καί τοῦ Β´ Σώματος Στρα­τοῦ στή Φρυγία στίς μάχες τοῦ Ἀφιόν, τοῦ Χαμούρκιοϊ καί τοῦ Ἀλῆ Βεράν, τό Γ´ Σῶμα Στρατοῦ ὑποχρεώθηκε νά συμπτυχθεῖ καί, χωρίς νά δώσει σοβαρές μάχες, νά μεταφερθεῖ μέ πλοῖα ἀπό τήν Ἀρτάκη στή Ραιδεστό, διασώζοντας δύο ἀπό τίς τρεῖς μεραρχίες του μέ τό ὑλικό τους, ἀλλά μέ χαμηλό ἠθικό.
       Μαζί μέ τό Γ´ Σῶμα Στρατοῦ πού ἀριθμοῦσε 60000 ἄντρες, ἀπο­βι­βάστηκαν στή Ραιδεστό καί 80000 ἀλλόφρονες, ταλαιπωρημένοι πρό­σφυγες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. δέν φαντάζονταν ὅτι σέ σαράντα μέρες θά ἀναγκάζονταν νά πάρουν πάλι τό δρόμο τῆς φυγής. Στίς 2 Σεπτεμ­βρίου ἐπικράτησε ἀναρχία στή Ραιδεστό μέ ὁμάδες στρατιωτῶν νά πυρο­βολοῦν ἀπαιτῶντας τήν ἀπόλυσή τους. Τέτοια φαινόμενα καί τό χαμηλό ἠθικό ὅλων, ἐμπόδισαν τήν ἔγκαιρη ἀντίδραση καί ἀνασυγ­κρότηση, πού ἴσως ἔσωζε τήν Ἀνατολική Θράκη ἀπό τήν ἐκκένωσή της από τον ελληνικό πληθυσμό.
 

Το Τρίτο Σώμα Στρατού στην παραλία της Ραιδεστού (Τέλη Σεπτεμβρίου 1922 ).


Τή διάσπαση τοῦ μετώπου τῆς Μικρᾶς Ἀσίας στίς 14 Αὐγούστου 1922 καί τίς ἧττες τοῦ Α´ καί τοῦ Β´ Σώματος τῆς Στρατιᾶς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας στίς μάχες τοῦ Ἀφιόν, τοῦ Χαμούρκιοϊ καί τοῦ Ἁλῆ Βεράν, ἀκολούθησε ἡ διάλυση τοῦ Ἑλλη­νικοῦ Στρατοῦ καί ἡ ἄτακτη ἐκκένωση τῆς Μικρᾶς Ἀσίας μέ τή φυγή, τή σφαγή καί τήν αἰχμαλωσία τῶν χριστιανικῶν πληθυσμῶν.
Οἱ ἴδιοι οἱ Ἕλληνες εὐθύνον­ται γιά τή διάλυση καί τήν καταστροφή τοῦ Ἑλ­λη­νικοῦ Στρατοῦ. Πρῶτα, μέ τά τεράστια σφάλματα τῆς πολιτικῆς καί τῆς στρα­τιω­τικῆς τους ἡγεσίας καί κατόπιν μέ τήν ἐκ­δήλωση στό μέτωπο καί στίς κρισι­μότερες στιγμές τοῦ ἀγώνα, ὅλων τῶν ἀρνητικῶν χαρακτηριστικῶν τοῦ ἑλλη­νικοῦ χαρα­κτήρα.
Ἀπό τούς ἐνθουσιασμούς, τήν ἐπιθε­τι­κή ὁρμή καί τήν αὐτοπεποίθηση τῆς νικη­φόρας στρατιᾶς τοῦ 1919–1921, βρισκό­μαστε στήν κατάπτωση τῆς διαγωγῆς καί τοῦ φρονήματος τῶν πολεμιστῶν, πού ἐγ­καταλείπουν τόν Αὔγουστο τοῦ 1922 τόν ἀγῶνα. Ὅσοι γενναῖοι κρατοῦν μέ ὑψηλό φρόνημα τίς θέσεις τους, γνωρίζουν τό μάταιο τοῦ ἀγώνα τους καί τέλος αὐτο­κτονοῦν ἤ αἰχμαλωτίζονται˙ ὅπως αὐτοί οἱ ὁποῖοι κράτησαν τό πεδίο τῆς μάχης τοῦ Ἀλῆ Βεράν. Αὐτά καί πολλά ἄλλα κάνουν ἀδύνατη τή συγ­κρά­τηση τῆς κατάστασης ἀπό ὅσους προσπά­θησαν. Οἱ νικηφόρες μάχες τῶν ὑπο­χω­ρούντων συν­τεταγμένων τμημάτων δείχνουν τό πόσο ἄδικες εἶναι ἡ ἧττα καί ἡ καταστροφή.
Ὁ Ἑλληνισμός ἔδωσε τόν Αὔγουστο τοῦ 1922 κρίσιμες μάχες στήν Φρυγία, μάχες πού ἔκριναν τήν πορεία του γιά τούς ἐρχόμενους αἰῶνες. Οἱ ἀγῶνες αὐτοί ἔγιναν στήν πραγματικότητα χωρίς στρα­τιωτική ἡγεσία. Ἀλλά τό ἴδιο ἀνύπαρκτη ἦταν καί ἡ πολιτική ἡγεσία ὅλου τοῦ Ἑλλη­νισμοῦ κατά τίς κρίσιμες ἐκεῖνες ὧρες. Τά διαχρο­νικά ἀρνητικά χαρακτη­ριστικά τῶν Ἑλλήνων, ἡ τάση πρός τή διχόνοια, ὁ ἀτομισμός πού μεταλάσσεται σέ ἀλαζονία καί ἐγωπάθεια, ἡ ἀσυμφω­νία, ἡ ἔλλειψη συστηματικῆς προσέγγισης, ἡ ἔλλειψη ψυχραιμίας καί ὑπομονῆς, εἶχαν δημιουργήσει μία κατάσταση μέγιστης κρίσης, ὥστε νά εἶναι ἀδύνατος ὁποιοσδή­ποτε πολιτικός χειρισμός, ἀλλά καί ὁποια­δήποτε στρατηγική κίνηση. Τά ὑπολείμ­ματα τῆς Στρατιᾶς τῆς Μικρᾶς Ἀσίας κατευθύνονται πρός τήν Ἀθήνα, ἀντί νά πλεύσουν ἀμέσως πρός τή Θράκη καί τήν Κωνσταντινούπολη καί οἱ στρατιῶτες φροντίζουν νά καταφύγουν στά χωριά τους καί τά σπίτια τους μέ τή βοήθεια τῆς κυβέρνησης, πού τρέμει τό ἐνδεχόμενο στρατιωτικοῦ κινήματος.
Ἡ ἀποσύνθεση τοῦ ἑλληνικοῦ στρα­τοῦ καί ἡ ἀπώλεια τοῦ πολεμικοῦ ὑλικοῦ του ὁδήγησαν στό ἀσύλληπτο μέγεθος τῆς Μι­κρασιατικῆς Καταστροφῆς καί τήν ἐγκα­τάλειψη τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης, ἀφοῦ ἡ Ἑλλάδα βρέθηκε ξαφνικά χωρίς ἀξιό­μαχο στρατό, χωρίς συμμάχους καί ἀπομο­νώ­θη­κε ὁλοκληρωτικά. Ἡ Μικρά Ἀσία, ἡ Κων­σταντινούπολη, ὁ Πόντος καί ἡ Ἀνα­τολική Θράκη, χάθηκαν γιά τόν Ἑλληνισμό.
Ὡστόσο, παρ' ὅλο πού ἡ ἧττα τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ δέν ἦταν συντριπτική καί ὑπῆρχαν περιθώρια γρήγορης ἀνα­σύν­ταξης καί ἀνασυγ­κρότησής του, —ὅπως φαίνεται νά ἀποδείχθηκε τό 1923—, τό ἠθικό του, ὁ πανικός τῶν πληθυσμῶν καί τό ἠθικό τῆς ἡγεσίας τοῦ στρατοῦ, φαινό­ταν τότε νά ἀποκλείουν κάτι τέτοιο.
Ἡ Μεγάλη Βρετανία, πού βασιζόταν στήν ἀσπίδα τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ γιά τήν κάλυψη τῶν Στενῶν, τῆς Κωνσταντινούπολης καί τῆς οὐδέτερης ζώ­νης πού κατεῖχε στή Μικρά Ἀσία, φάνηκε ἀμέσως μετά τήν ἐκκένωση τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἀπό τούς Ἕλληνες, νά ἐπιδιώκει σαφῶς, στήν ἀρχή, τήν ἀνασυγ­κρότηση τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ. Δέν ἤθελαν νά συρθοῦν σέ πολεμική σύγκρουση μέ τήν Τουρκία, ἐνῶ προτιμοῦσαν τήν παρουσία τῶν Ἑλλήνων στή Θράκη, ἀπό τήν περι­κύκλωση τῶν κατεχομένων ἐδαφῶν καί τῶν Στενῶν ἀπό τούς Τούρκους. Ἀντίθετα οἱ Γάλλοι, σέ ἀνοικτή ρήξη πρός τούς Ἄγγλους, εἶχαν ἐκχωρήσει τήν Ἀνατολική Θράκη στούς Τούρκους, ἀκόμη καί πολύ πρίν τόν Αὔγουστο τοῦ 1922.
Στίς ἀρχές τοῦ Σεπτεμβρίου τοῦ 1922 καί ἐνῶ οἱ Τοῦρκοι συγ­κέντρωναν τόν νικηφόρο στρατό τους στήν ἀπέναντι πλευρά τῶν κατεχόμενων ἀπό τήν Ἀντάντ ζωνῶν τῆς Νικομήδειας καί τῶν Στενῶν, ἐκδηλώθηκε κρίση στίς ἀγγλογαλλικές σχέσεις. Ἡ Γαλλία διαχώρισε τή θέση της καί ὑποστήριξε τήν ἀπαίτηση τῶν Τούρ­κων γιά προσάρτηση στήν Τουρκία τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης καί τῶν Στενῶν, πού οἱ Τοῦρκοι θά οὐδετεροποιοῦσαν.

Δευτέρα 17 Οκτωβρίου 2011

Διάσκεψη Ανακωχής των Μουδανιών.

Ο Ισμέτ Ινονού μαζί μέ τον κακό δαίμονα της Διάσκεψης Γάλλο Φρανκλέν Μπουγιόν.
Άνετη συζήτηση των αντιπροσώπων των Δυνάμεων στην παραλία των Μουδανιών.
Η τράπεζα όπου διεξείχθη η Διάσκεψη των Μουδανιών.
Το κτήριο του Ρωσσικού Προξενείου στα Μουδανιά, όπου συνήλθε η Διάσκεψη της Ανακωχής τον Σεπτέμβριο του 1922.
Όψη των Μουδανιών τή δεκαετία του 1920.


Στή δι­ά­σκε­ψη τῶν Μου­δα­νι­ῶν, πού ὀρ­γα­νώ­θη­κε ἀ­πό το­ύς Σύμμαχους γιά τή σύ­να­ψη τῆς ἀ­να­κω­χῆς, (20 ἕ­ως 28.9.22), ἡ Ἑλ­λά­δα ἔ­παι­ξε τόν ρό­λο βω­βοῦ πα­ρα­τη­ρη­τῆ στόν ὁ­ποῖο ἀ­να­κοι­νώ­θη­καν οἱ εἰς βά­ρος του ὅ­ροι, ὡ­σάν οἱ Σύμμαχοι νά ἦ­σαν πραγ­μα­τι­κά οἱ ἐ­μπό­λε­μοι μέ τήν Τουρ­κί­α. Ὁ σκο­πός τῆς δι­ά­σκε­ψης ἀ­να­κω­χῆς τῶν Μου­δα­νι­ῶν ἦ­ταν: οἱ Ἕλ­λη­νες θά ἔ­πρε­πε νά ἀ­πο­συρ­θοῦν ἀ­πό τήν Ἀ­να­το­λι­κή Θρά­κη. Τό ἀ­ντάλ­λαγ­μα ἐκ μέ­ρους τῶν Το­ύρ­κων ἦ­ταν ὁ σε­βα­σμός τῆς οὐ­δέ­τε­ρης συμ­μα­χι­κῆς ζώ­νης καί τῶν Στε­νῶν μέ­χρι τήν τε­λι­κή Δι­ά­σκε­ψη Εἰ­ρή­νης με­τα­ξύ τῶν Συμμά­χων καί τῶν Το­ύρ­κων. Οἱ Ἕλ­λη­νες ἐκλή­θη­σαν στά Μου­δα­νιά γιά νά ἀ­πο­δε­χθοῦν τά σέ βά­ρος τους τε­τε­λε­σμέ­να γε­γο­νό­τα. Ἔ­γι­νε δη­λα­δή ἐ­κεῖ, μία δι­ευ­θέ­τη­ση τῶν συμ­μα­χι­κῶν σχέ­σε­ων μέ τήν Τουρ­κί­α, ἐ­ξό­δοις τῆς Ἑλ­λά­δας.
Ἡ δι­ά­σκε­ψη ἄρ­χι­σε χω­ρίς τούς Ἕλ­λη­νες, πού δέν εἶ­χαν ἀ­κό­μη φθά­σει, μέ κύ­ρια συ­ζή­τη­ση τή γραμ­μή πού θά ἀ­πο­σύ­ρο­νταν οἱ Ἕλ­λη­νες. Κα­τά τήν ἀ­φή­γη­ση τοῦ Ἰ­σμέτ Ἰν­ον­οῦ στόν Σπῦ­ρο Μαρ­κε­ζί­νη τό 1972, δέχθη­καν ὅ­λοι τήν προ­τρο­πή του: " Ἄς φθά­σου­με σέ ἕνα ἀ­πο­τέ­λε­σμα καί οἱ Ἕλ­λη­νες θά ὑ­πο­χρε­ω­θοῦν νά τό δε­χθοῦν". Οἱ Ἕλ­λη­νες, ἁ­πλῶς προ­σῆλ­θαν τήν ἐ­παύ­ριο γι­ά νά τούς ζη­τη­θεῖ νά προ­συ­πο­γρά­ψουν ὅ,τι οἱ ἄλ­λοι ἀ­πο­φά­σι­σαν εἰς βά­ρος τους. Ἡ ἄλ­λη θλι­βε­ρή δι­α­πί­στω­ση εἶ­ναι ὅ­τι οἱ Γάλ­λοι καί οἱ Ἰτα­λοί φέ­ρο­νταν ὡς σύμ­μα­χοι τῆς Τουρ­κί­ας, μέ μό­νον τούς ἀ­παυ­δη­μέ­νους Ἄγ­γλους νά δι­α­πραγ­μα­τεύ­ο­νται, παρε­μπι­πτό­ντως τά συμ­φέ­ρο­ντα τῆς Ἑλ­λά­δας. Κατά τόν Σπῦ­ρο Μαρ­κε­ζί­νη "οἱ Ἕλ­λη­νες πα­ρέ­μει­ναν βω­βοί θε­α­τές καί οἱ Τοῦρ­κοι ἤ­γει­ρον συ­νε­χῶς καί νέ­ας ἀ­ξι­ώ­σεις". Ὁ στρα­τη­γός Σαρ­πύ μέ τήν κα­θο­δή­γη­ση τοῦ Φρα­κλίν Μπου­γι­όν, δέ­χθη­κε ὅ­λα τά αἰ­τή­μα­τα τῶν Τούρ­κων. Ἀ­κο­λού­θη­σαν οἱ Ἰ­τα­λοί καί με­τά οἱ δι­στα­κτι­κοί Ἄγ­γλοι. " Ἡ Θρά­κη μᾶς πα­ρα­δό­θη­κε χω­ρίς νά ριφθεῖ οὔ­τε ἕ­νας πυ­ρο­βο­λι­σμός", δή­λω­σε μετά ἀπό πε­νή­ντα χρό­νια ὁ Ἰ­σμέτ Ἰ­νο­νοῦ.

Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2011

Αποχώρηση με κάρα.

Σε μία στάση της πορείας.
Στάση κάρου για ανάπαυση.
Προσθήκη λεζάντας
Όλα τα υπάρχονται να χωρέσουν στο κάρο. Αδριανούπολη 2.10.1922.
Χάρτης της Ανατολικής Θράκης με τις πορείες των προσφύγων και τα μέσα αναχώρησης. 
Ἡ γέφυρα στόν ποταμό Τούνζα πού ἑνώνει τήν Ἀδριανούπολη μέ τό Κάραγατς. Ἡ γέφυρα εἶχε ὀνομασθεῖ σέ "Γέφυρα Διαμάντη" κατά τή διάρκεια τῆς Ἑλληνικῆς Διοίκησης πρός τιμήν τοῦ λοχαγοῦ Διαμάντη, ὁ ὁποῖος ἔπεσε ἐκεῖ μαχόμενος τόν Ἰούνιο τοῦ 1920. Στό βάθος δεξιά διακρίνεται τό τέμενος Σελιμιέ. Φαίνονται καθαρά στή γέφυρα τά κάρα πού ἔρχονται πρός τό Κάραγατς καί τή δυτική ὄχθη τοῦ Ἕβρου καί αὐτά πού γυρίζουν πίσω ἄδεια. (Ἀρχές Ὀκτωβρίου 1922)
Τά φορτωμένα κάρα περνοῦν μέσα ἀπό τήν Ἀδριανούπολη.
(Ἀρχές Ὀκτωβρίου 1922)
Σχεδία μεταφέρει κάρο στή δυτική ὄχθη τοῦ Ἕβρου.

Μεταφορά κοπαδιών στη δυτική όχθη του Έβρου.


Συγκέντρωση κοπαδιών .

Τα φορτωμένα κάρα περιμένουν τη ζεύξη του Έβρου. Η εικόνα της Παναγίας της Ρευματοκρατόρισσας συγκράτησε μεταφερόμενη προς την Αδριανούπολη τα φουσκωμένα νερά του ποταμού.

Ἀγρότες στήν περιφέρεια τῆς Ραιδεστοῦ φορτώνουν τά ὑπάρχοντά τους στά κάρα.
(Ἀρχές Ὀκτωβρίου 1922)

Καραβάνι κάρων
Ανεξήγητα εύθυμος φρουρός κάρων 
Πορεία κάρων κατά την εκκένωση της περιοχής της Καλλικράτειας στίς αρχές του 1923.
Καραβάνι κάρων περνά των Έβρο στην Αδριανούπολη.
Τούρκος καραγωγέας στην Καλλίπολη.


Σάββατο 15 Οκτωβρίου 2011

Αποχώρηση με τραίνα.

Συνοστισμός σε κάποιο κόμβο κοντά στις Σαράντα Εκκλησιές.
Φόρτωμα γυναικών σε βαγόνια
Πρόχειρη εγκατάσταση προσφύγων στη Δυτική όχθη του Έβρου.
Φόρτωση οικοδομικού υλικού στο σταθμό των Σαράντα Εκκλησιών.
Συνοστισμός κάρων και προσφύγων στο σταθμό των Σαράντα Εκκλησιών. Λήψη από αεροπλάνο.
Σαράντα Εκκλησιές. Λήψη από αεροπλάνο.
Συγκεντρώσεις προσφύγων και μεταφορικών μέσων στο σταθμό των Σαράντα Εκκλησιών. Λήψη από αεροπλάνο.
Μεταφορτώσεις και φορτώσεις στο σταθμό των Σαράντα Εκκλησιών.


 Ἀνταπόκριση τοῦ G. Ercole ἀπό τό τεῦχος τῆς 4ης Νοεμβρίου 1922 τοῦ ἑβδομαδιαίου περιοδικοῦ "L' Illustration", Παρίσι.

Χά­ρη στήν εὐ­γέ­νεια τοῦ στρα­τη­γοῦ Σαρ­πύ, δι­οι­κη­τῆ τῶν γαλ­λι­κῶν δυ­νά­με­ων κα­το­χῆς στήν Κων­σταν­τι­νού­πο­λη, μπό­ρε­σα νά ἐπι­βι­βα­στῶ σέ ἀνα­γνω­ρι­στι­κό ἀε­ρο­πλά­νο πού κατόπτευε τήν ἔξο­δο τοῦ ἑλ­λη­νι­κοῦ πλη­θυ­σμοῦ τῆς Θρά­κης.
Πρῶ­τος προ­ο­ρι­σμός ἦταν τό λι­μά­νι τῆς Ραι­δε­στοῦ. Πα­ρά­σα­με πά­νω ἀπό τόν κόλ­πο τοῦ Με­γά­λου Τσε­κμετ­ζέ καί τή Ση­λύ­βρι­α, μι­κρό λι­μά­νι ψα­ρά­δων, σή­με­ρα γε­μᾶ­το ἀπό πρό­σφυ­γες πού πε­ρι­μέ­νουν βο­ήθεια. Πο­λυ­ά­ρι­θμες στῆ­λες κα­πνοῦ πού ὑψώ­νον­ται πρός τόν οὐ­ρα­νό μαρ­τυ­ροῦν τά ση­μεῖα τῶν κα­τα­σκη­νώ­σε­ων. Φαί­νον­ται ἀκό­μη μι­κρά ἀκτο­πλοϊκά σκά­φη, στά ὁποῖα φαί­νε­ται πώς ἐπι­βι­βά­ζον­ται αὐ­τοί οἱ δυ­στυ­χισ­μέ­νοι ἄν­θρω­ποι.
Ὅμως σέ λί­γο, στό βά­θος ἑνός μι­κροῦ ὄρ­μου ἐμ­φα­νί­ζε­ται τό λι­μά­νι τῆς Ραι­δε­στοῦ. Μα­ζί μέ τήν Ἀδρι­α­νού­πο­λη ἀπο­τε­λοῦν τά δύο ση­μαν­τι­κό­τε­ρα κέν­τρα τῆς ἐκ­κέ­νω­σης. Ἡ Ραι­δε­στός βρί­σκε­ται κά­τω ἀπό τόν ἔλεγ­χο τῶν Βρετα­νῶν, πού προ­σπα­θοῦν νά βά­λουν κά­ποια τά­ξη στή σύγ­χυ­ση τῶν το­πι­κῶν ἀρ­χῶν. Στό κέν­τρο τῆς πό­λης ὑψώ­νε­ται σάν φά­ρος ἕνας λευ­κός μι­να­ρές. Ἡ ἀπο­βά­θρα τῆς ἐπι­βί­βα­σης πλημ­μυ­ρί­ζει ἀπό κό­σμο, ὅμως οἱ δρό­μοι τῆς πό­λης φαί­νον­ται σχε­δόν ἔρη­μοι καί μοῦ θυ­μί­ζουν εἰ­κό­νες ἀπό τή Σμύρ­νη. Τά ρυ­μουλ­κά πη­γαι­νο­ἔρ­χον­ται ἀδι­ά­κο­πα με­τα­ξύ τῆς στε­ρι­ᾶς καί τῶν με­γά­λων πλοί­ων πού ἐπι­βι­βά­ζουν τούς πρό­σφυ­γες γιά τήν Μα­κε­δο­νία. Μοῦ εἶ­παν ὅτι ὑπάρ­χουν σή­με­ρα 150.000 καί ὅτι ὁ ἀρι­θμός τους με­γα­λώ­νει μέ­ρα μέ τή μέ­ρα, γι­α­τί αὐ­τοί πού ἔρ­χον­ται εἶ­ναι πε­ρισ­σό­τε­ροι ἀπ' αὐ­τούς πού φεύ­γουν.
Ἀφή­νου­με τή Ραι­δε­στό μέ κα­τεύ­θυν­ση πρός τόν Βορ­ρᾶ, ἐκεῖ πού βρί­σκε­ται ἡ Ἀδρι­α­νού­πο­λη. Κά­τω μας δι­α­κρί­νου­με ἔρη­μες πε­δι­ά­δες μέ δι­ά­σπαρ­τες ἀγροι­κί­ες. Δέν ὑπάρ­χουν δρό­μοι, μό­νο στε­νά ἐπι­κίν­δυ­να μο­νο­πά­τι­α, ὅπου δέν δι­α­κρί­νε­ται κα­μία κί­νη­ση, μό­νο με­ρι­κά κο­πά­δια ἀπό πρό­βα­τα χω­ρίς βο­σκούς. Ξα­φνι­κά στά ἀρι­στε­ρά μας δι­α­κρί­νου­με ἕνα πυ­κνό κα­πνό. Κα­τευ­θυ­νό­μα­στε πρός τά ἐκεῖ. Εἶναι μία με­γά­λη ἀγροι­κία πού καί­γε­ται. Ὁ ἰδι­ο­κτή­της της δέν ἤ­θε­λε νά τήν ἀφή­σει στούς Τούρ­κους. Δέν ἔχουν ἀπο­μεί­νει πα­ρά μαυ­ρι­σμέ­νοι τοί­χοι καί δο­κά­ρια πού φλέ­γον­ται ἀκό­μη.
Τό Μου­ρατ­λί εἶ­ναι ἕνα με­γά­λο χω­ριό πού μᾶς φαί­νε­ται σχε­δόν ἄδει­ο. Ὁ πλη­θυ­σμός ἔχει ἤ­δη φύ­γει. Πλη­σι­ά­ζου­με στό Λου­λέ Μπουρ­κάζ. Δέν κα­θυ­στε­ροῦ­με γιά νά ἐξε­τά­σου­με τήν πό­λη καί κα­τευ­θυ­νό­μα­στε πρός τίς Σα­ράν­τα Ἐκ­κλη­σι­ές, κύ­ριο σι­δη­ρο­δρο­μι­κό στα­θμό καί ση­μαν­τι­κό συ­γκοι­νω­νι­α­κό κέν­τρο τῆς Θρά­κης. Τό μέ­ρος εἶ­ναι πο­λύ ἐπι­κίν­δυ­νο καί ἀνα­γκα­ζό­μα­στε νά πά­ρου­με ὕ­ψος. Ἀνε­βαί­νου­με στά 2.000 μέ­τρα, ἀπ' ὅπου μπο­ροῦ­με νά δι­α­κρί­νου­με ὅλες τίς λε­πτο­μέ­ρει­ες στό ἔδα­φος. Ψά­χνου­με μέ τά μά­τια στόν ὁρί­ζον­τα κα­πνούς ἀπό φλε­γό­με­να χω­ρι­ά. Δι­α­δό­σεις στήν Κων­σταν­τι­νού­πο­λη ἔκα­ναν λό­γο γιά κα­μιά πε­νην­τα­ρι­ά. Εὐ­τυ­χῶς βλέ­που­με μό­νο δύο ἤ τρία.
Στή με­γά­λη πλα­τεία τῶν Σα­ράν­τα Ἐκ­κλη­σιῶν δέν δι­α­κρί­νω κα­μιά κί­νη­ση. Περ­νᾶ­με πάνω ἀπό τόν θό­λο ἑνός με­γά­λου τζα­μι­οῦ καί πά­νω ἀπό στρα­τῶ­νες πού κα­τα­στρά­φη­καν κα­τά τή δι­άρ­κεια τῶν Βαλ­κα­νι­κῶν Πο­λέ­μων καί τώ­ρα εἶ­ναι ἐρεί­πια. Κα­θώς τό ἀε­ρο­πλά­νο μας χαμη­λώ­νει, ἔχου­με κα­θα­ρή εἰ­κό­να τοῦ σι­δη­ρο­δρο­μι­κοῦ στα­θμοῦ. Τά κα­νό­νι­α, οἱ κιλί­βαν­τες, τά αὐ­το­κί­νη­τα σχη­μα­τί­ζουν μιά ἀσύν­τα­κτη μά­ζα. Ἕνα τραῖ­νο μέ μῆ­κος πά­νω ἀπό 200 μέ­τρα ἀνα­χω­ρεῖ. Οἱ πρό­σφυ­γες τό ἔχουν κα­τα­λά­βει. Ἀν­θρώ­πι­να τσαμ­πιά κρέ­μον­ται στίς σκά­λες καί στήν στέ­γη. Μιά μπλέ κη­λί­δα τρα­βά­ει τήν προ­σο­χή μας: Εἶ­ναι Γάλ­λοι στρα­τιῶ­τες ἀπό κά­ποια μο­νά­δα πού ἔχει το­πο­θε­τη­θεῖ ἐδῶ γιά νά προ­λά­βει τίς λε­η­λα­σί­ες, πο­λύ πι­θα­νές μέ­σα στό χάος.
Ἀπο­μα­κρυ­νό­μα­στε καί ἀνα­κα­λύ­πτου­με στήν ἐξο­χή ἕναν κα­ταυ­λι­σμό χι­λί­ων πε­ρί­που προ­σφύ­γων μέ τά κάρα τους πού τά σέρνουν μαῦ­ρα βό­δι­α, τά ἄλο­γα καί τά κο­πά­δια τους. Τό μό­νο τους κα­τα­φύ­γιο εἶ­ναι κά­τι ἄθλι­ες σκι­σμέ­νες σκη­νές, γύ­ρω ἀπό τίς ὁποῖ­ες συ­νω­θοῦν­ται οἱ γυ­ναῖ­κες τους καί τά παι­διά τους. Ὁ θόρυ­βος τῆς μη­χα­νῆς μας σκορ­πᾶ τόν φό­βο στούς χω­ρι­κούς, πολ­λοί ἀπό τούς ὁποί­ους βλέπουν γιά πρώ­τη φο­ρά ἀε­ρο­πλά­νο.
Ἦρ­θε ὅμως ἡ ὥ­ρα τῆς ἐπι­στρο­φῆς, ἀφοῦ ἔχου­με ἤ­δη τρεῖς ὧ­ρες στόν ἀέ­ρα πα­ρα­τη­ρῶν­τας τή Θρά­κη. Ἀνε­βαί­νου­με στά 3.000 μέ­τρα καί περ­νοῦ­με πά­νω ἀπό τό ἔρη­μο Κα­βα­κλί. Μιά μα­κριά σει­ρά ἀπό κάρα πη­γαί­νει πρός τό Μπου­νάρ Χι­σάρ ἀπό ἕνα δρό­μο πού φαί­νε­ται ὁμα­λός. Στά ἀρι­στε­ρά μας βλέ­που­με τή Μαύ­ρη Θά­λασ­σα καί στά δε­ξιά μας τή θά­λασ­σα τοῦ Μαρ­μα­ρᾶ. Βρι­σκό­μα­στε στό πιό στε­νό ση­μεῖο τῆς Θρά­κης. Μπρο­στά μας ὑψώ­νε­ται τό πε­ρί­γραμ­μα τῆς Τσα­τάλτ­ζας. Τε­λι­κά προ­σγει­ω­νό­μα­στε στό ἀε­ρο­πο­ρι­κό κέν­τρο τοῦ Ἁγί­ου Στε­φά­νου, λίγα χι­λι­ό­με­τρα ἀπό τήν Κων­σταν­τι­νού­πο­λη, ἀπ' ὅπου εἴχα­με ἀνα­χω­ρή­σες με­ρι­κές ὧ­ρες πρίν.

Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2011

Αποχώρηση με πλοία.



Λιμάνι της Ραιδεστού.

Από την εκκένωση της περιοχής της Τσατάλτζας στις αρχές του 1924.

Οι πρόσφυγες της περιφέρειας της Ραιδεστού περιμένουν τα πλοία κατασκηνωμένοι στην αποβάθρα της Ραιδεστού ( Αρχές Οκτωβρίου 1922 ).

Πρόχειρες κατασκηνώσεις προσφύγων στην Ψαραγορά της Ραιδεστού.

Ένα μέρος προσφύγων αποχώρησε από το λιμάνι της Ραιδεστού. Ομάδες πληθυσμού αναχώρησαν με πλοία από τη Σηλύβρια, την Περίσταση, το Μυριόφυτο, τη Μήδεια και αλλού.